درباره ی ما
دبیرستان فرزانگان حضرت زینب(س)
مهندسي شيمي
مهندسي شيمي بر اساس رفتار مولكول‌ها شكل گرفته است تا با دانستن رفتار و عكس‌العمل مولكول‌ها، انواع واكنش‌ها و سيستم‌هاي شيميايي بررسي شوند و درنهايت، رآكتورهاي شيميايي طراحي شوند. در كل مي‌توان گفت كه مهندسي شيمي شامل درس‌هايي است كه راه ايجاد تغيير مورد نياز در ماده را به دانشجويان اين رشته آموزش مي‌دهد؛ درس‌هايي مانند جداسازي مواد توليدشده، تصفيه و احياي مواد قابل استفاده كه همراه با دانش‌هاي روز صنعت مثل علوم كامپيوتر، طراحي سيستم، علم مواد، اصول حفاظت از محيط زيست، خطاهاي دستگاه، مديريت، اقتصاد و ... تكميل مي‌شود.
رشته‌ي مهندسي شيمي نسبت به رشته‌هاي ديگر مهندسي، جديد است. اين رشته، زاييده‌ي ضرورت و نياز صنعت مكانيك، الكترونيك و عمران است. براي مثال به مرور زمان صنعت به مهندس مكانيكي احتياج پيدا كرد كه از تحولات و فرايندهاي شيميايي اطلاع داشته باشد و بتواند دستگاه‌هايي را طراحي كند كه در آن‌ها فرايندهاي شيميايي اتفاق مي‌افتد؛ در نتيجه شروع به تربيت مهندسان مكانيكي كرد كه بيش از معمول تحصيل‌كردگان اين رشته، از علم شيمي مطلع باشند و اين دسته از متخصصان، همان مهندسان شيمي هستند.
در يك پروژه‌ي صنايع شيميايي كه با حضور مهندسان رشته‌هاي مختلف انجام مي‌شود، مهندس شيمي، كار اوليه را بر عهده دارد. براي مثال اگر قرار باشد يك برج براي تقطير ماده‌اي ساخته شود، كار طراحي اين برج، تعيين ارتفاع، قطر و نوع موادي كه بايد در ساخت آن به كار برده شوند و هم‌چنين تعيين درجه‌ي دما و فشار آن، بر عهده‌ي مهندس شيمي است.
دانشجويان گرايش‌هاي مختلف رشته‌ي مهندسي شيمي، تنها 12 واحد شيمي مي‌گذرانند كه از اين 12 واحد نيز 3 واحد در بيش‌تر رشته‌هاي مهندسي ارائه مي‌شود. بيش‌تر درس‌هاي مهندسي شيمي با رشته‌هاي مهندسي ديگر، به خصوص مهندسي مكانيك گرايش حرارت و سيالات، مشترك است. در واقع عنوان كامل اين رشته، مهندسي صنايع شيمي است؛ يعني همان‌طور كه ما مهندساني در صنايع الكترونيك و مكانيك داريم، در صنايع شيمي نيز داريم. اما به مرور كلمه‌ي صنعت از عنوان اين رشته، حذف شده است و به همين دليل داوطلبان آزمون سراسري فكر مي‌كنند كه مهندسي شيمي شبيه به رشته‌ي شيمي است، در حالي كه نسبت مهندسي شيمي و شيمي مثل نسبت مهندسي برق و فيزيك است.
به دست آوردن مواد شيميايي در آزمايشگاه، به علم شيمي بازمي‌گردد. وقتي در آزمايشگاه، ماده‌ي A را با B تركيب مي‌كنيم و ماده‌ي C به دست مي‌آيد، از علم شيمي استفاده كرده‌ايم؛ اما اين‌كه از چه طريقي از A و B به C مي‌رسيم، در حيطه‌ي مهندسي شيمي قرار دارد.
از سوي ديگر، يك شيميست در آزمايشگاه فعاليت مي‌كند در حالي كه يك مهندس در مقياس صنعتي كار مي‌كند و براي رسيدن به هدف خود، از درس‌هاي مهندسي مثل انتقال حرارت، انتقال جرم، مكانيك سيالات، طراحي رآكتورها يا ترموديناميك ياري مي‌گيرد. به عبارت ديگر در مهندسي شيمي فقط از علم شيمي به عنوان يك پايه استفاده مي‌شود و سپس به سراغ درس‌هايي مي‌رويم كه محاسباتي و مهندسي هستند.
تفاوت عمده‌ي مهندسي شيمي با شيمي در اين است كه مهندسي، كارش طراحي است، در حالي كه شيميست‌ها با كارهاي آزمايشگاهي روبه‌رو هستند. البته در اين رشته، درس‌هاي شيمي نيز وجود دارند اما شباهت اين رشته با ساير رشته‌هاي مهندسي، به خصوص مهندسي مكانيك گرايش حرارت و سيالات، بيش‌تر از شباهت اين رشته به شيمي است. در حقيقت يك مهندس شيمي به عنوان حد وسط بين آزمايشگاه و مصرف‌كننده، از اطلاعات شيميست‌ها استفاده مي‌کند و مواد شيميايي را به توليد صنعتي مي‌رساند.
براي يك شيميست تنها توليد ماده مهم است؛ اين‌كه وقتي دو ماده با هم تركيب مي‌شوند، چه ماده‌اي به وجود مي‌آيد. اما يك مهندس شيمي به طراحي دستگاه‌هايي مي‌پردازد كه اين ماده را به كيفيت بالايي مي‌رسانند.
رشته‌ي مهندسي شيمي با 9 گرايش صنايع غذايي، صنايع شيميايي معدني، صنايع گاز، صنايع پتروشيمي، صنايع پليمر، طراحي فرايندهاي صنايع نفت، بهره‌برداري از منابع نفت و شيميايي سلولزي و صنايع پالايش، يكي از رشته‌هاي گسترده‌ي دانشگاهي است. (گرايش بيوتكنولوژي هم در مقطع كارشناسي ارشد به گرايش‌هاي مهندسي شيمي در سال‌هاي اخير افزوده شده است.) البته در دوره‌ي كارشناسي، هر يك از گرايش‌هاي ذكرشده، تنها 12 يا 13 واحد تخصصي دارند و بيش‌تر واحدهاي‌شان مشترك است، زيرا اصول مهندسي در صنايع بسيار متنوع و گسترده‌ي شيميايي، يكسان است. از اين ميان، چند گرايش را معرفي مي‌كنيم.
1. صنايع شيميايي معدني
گرايش شيميايي معدني، مواد معدني و غير آلي را به فرآورده‌هايي مثل سيمان، لعاب، آجرهاي نسوز و ... تبديل مي‌كند.
2. صنايع پتروشيمي
پس از اكتشاف نفت، به تدريج مواد شيميايي مختلفي از آن به دست آمد و صنعت جديدي به نام صنعت پتروشيمي بنيان گذاشته شد. صنعتي كه ماده‌ي اوليه‌ي آن، مشتقات نفت و گاز است؛ يعني با انجام واكنش‌هاي فيزيكي و شيميايي در ئيدروكربورهاي مايع و گاز مي‌توان به فرآورده‌هاي پتروشيمي دست پيدا كرد؛ فرآورده‌هايي كه داراي ارزش افزوده‌ي بسياري هستند.
3. صنايع گاز
شامل تمام فرايندهايي است كه روي گاز انجام مي‌شود تا اين ماده قابل مصرف شود.
4. صنايع پليمر
مهندس پليمر، وظيفه‌ي ساخت فرآورده‌هاي پليمري مصنوعي از جمله رنگ‌هاي شيميايي، پوشش كابل‌ها، لاستيك‌ها و پلاستيك‌ها را از مواد نفتي بر عهده دارد.
5. شيميايي سلولزي
هنوز فرهنگ، تمدن و دانش بشري نيازمند يك وسيله‌ي ابتدايي انتقال دانش، يعني كاغذ است. يك مهندس شيمي گرايش شيميايي سلولزي، در زمينه‌ي تبديل چوب به كاغذ تخصص دارد و درس‌هاي تخصصي آن، بيش‌تر در مورد خميرگيري يا تبديل چوب به كاغذ است. (كنترل: صادقين)
مهندسان شيمي چه‌كار مي‌كنند؟
فارغ‌التحصيلان رشته‌ي مهندسي شيمي در سراسر دنيا در سطوح بالا استخدام مي‌شوند. آن‌ها در بخش‌هاي مختلف (توليد مواد گوناگون، توليد مواد غذايي، داروسازي، پزشكي و ...) مشغول به كار مي‌شوند. در يك زندگي استاندارد، ابتكار و اختراع، طراحي، ساخت و كنترل صنعتي در يك كارخانه و توليد محصولات شيميايي و پليمري (مثل پلاستيك) يا فرآورده‌هاي شيميايي در مقياس‌هاي كوچك، گستره‌ي وسيعي از فعاليت‌هاي يك مهندس شيمي است.
محصولات مختلف در اثر تغييرات شيميايي و فيزيكي در مواد طبيعي خالص يا مصنوعي به وجود مي‌آيند. يك مهندس شيمي بايد عمل و عكس‌العمل موجود در اين مواد، تركيبات و جداسازي مواد تركيبي را بداند و شناخت كاملي از مولكول‌ها و ترازهاي مولكولي و خصوصيات عناصر مختلف داشته باشد.
مهندسان شيمي در پيشروي به سمت آينده‌ي علمي و پيشرفت تكنولوژي و از عهده برآمدن بعضي مشكلات ضروري دنيا و صعود و پيشروي به سمت يافتن موضوعات تازه و راه حل‌هاي مناسب كه از لحاظ اقتصادي ماندگارتر و براي محيط زيست سودمند و امن باشند، موفق هستند. اگر دانش‌آموزي از لحاظ درسي، درخشان و در ارتباط برقرار كردن با ديگران، موفق و داراي توانايي و انگيزه‌ي كار كردن به تنهايي يا در يك گروه و علاقه‌مند به درگير شدن با موضوعات علمي است، يك دانشجوي موفق در رشته‌ي مهندسي شيمي خواهد شد.
دانشجويان مهندسي شيمي يا شيمي (محض و كاربردي) در دانشگاه، درس‌هاي ديگر مثل زبان، مديريت، رياضي، فيزيك و ... را مطالعه مي‌كنند. علاوه بر اين، آزمايش‌هاي مرتبط باعث بالا رفتن تخصص‌هاي علمي دانشجويان مهندسي شيمي مي‌شوند. ما در دنيايي زندگي مي‌كنيم كه حركت سريعي به سمت آينده دارد (Fast-moving world). همراه با پيدايش تكنولوژي‌هاي جديد در اين دنيا، همواره جذب فارغ‌التحصيلان در رشته‌هاي مرتبط با تكنولوژي‌هاي جديد و علوم پايه بيش‌تر مورد توجه است، در نتيجه دانش‌آموختگان رشته‌ي مهندسي شيمي، همراه با استعدادها و توانايي‌هاي به‌دست‌آمده در تجربه‌هاي آزمايشگاهي، مي‌توانند با مؤسسه‌هاي تحقيقاتي كه باعث بالا رفتن اطلاعات علمي آن‌ها مي‌شود، همكاري كنند. علاوه بر اين در شركت‌هاي خصوصي و دولتي، مراكز صنعتي و توليدي، فرصت‌هاي شغلي مناسبي براي فارغ‌التحصيلان مهندسي شيمي وجود دارد. دوره‌ي تحصيل در اين رشته، 4 سال است و در مقاطع فوق ليسانس و دكترا امكان ادامه‌ي تحصيل وجود دارد.
منبع:www.kanoon.ir
